Ayak ve ayak bileğinin stres kırıkları son yıllarda oldukça sık görülen ortopedik problemlerden biridir. Gerilim kırıkları, aşırı kullanımdan kaynaklanan incinmeler sonucu oluşan kırık tipidir. Kaslarınız yorulduğunda, bu minicik çatlaklar, kemiklerinizde gelişir ve tekrarlayan çarpma şoklarını, daha fazla absorbe edemez (ememez). Bu durum olduğunda, kaslar gerilimi, kemiklere; küçük bir çatlak veya kırık yaratarak transfer ederler.

Gerilim kırıkları, osteoporoz gibi veya, kemikleri zayıflatan ve onları savunmasız bırakan kasların normal kullanımında olduğu gibi bazı hastalıklarda da olur. Bu kırıklar, sıklıkla "yetersizlik" kırıkları diye adlandırılırlar, çünkü; günlük kullanımın normal gerginliğine karşı koyacak, yeterli kemik yoktur.

Pek çok gerilim kırıkları, ayak kemiklerine ve alt bacağa aşırı yük bindirilmesinden ortaya çıkar, En çok etkilenen taraf,orta ayak ile ayak parmakları arasında yer alan, ayağın ikinci veya üçüncü uzun kemikleridir (metatarslar ).Gerilim kırıkları, topukta, alt bacağın dış taraftaki kemiğinde( fibula da ) ve orta ayağın tepesinde bir kemik olan naviküler kemikte de olur. 

Kimler Risk Altındadır?

• Pist ve saha sporları gibi high-impact (yüksek darbe) sporlarına, basketbol, jimnastikler, bale veya tenis gibi sporlara katılan atletler,
• Kemikleri yeterince sertleşmemiş adölesan çağı çocukları,
• Kadınlarda ve özellikle kemik kütlesinde azalmayla sonuçlanan; anormal menstrüel siklusu olan veya menstrüel siklusu olmayan kadın atletlerde,
• Oturarak iş yapılan bir sivil hayattan, birdenbire daha aktif, askeri bir eğitimsel yönetime katılan acemi erler risk altındadırlar.

Gerilim Kırıklarının Sebepleri

Kısa bir süre içersinde, çok şey yapmak; gerilim kırıklarının nedenidir. Kış aylarının çoğu kısmını, ev içersinde hapsolarak geçiren koşucular, kendilerini bir önceki sezonun sonunda, bıraktıkları yerde bulmak isterler. Etkinliklerine yavaş yavaş başlayacakları yerde, önceki yaptıkları mesafe kadar yol kat etmeye çalışırlar . Böylece, sonuçta, ayak ve ayak bileğinde gerilim kırıkları oluşabilir. 

Uygun olmayan, yıpranmış ve sert ayakkabılar gibi spor ekipmanları da gerilim kırıklarına katkıda bulunurlar. Çim kaplı tenis kortundan toprak tabanlı tenis kortuna geçiş, gibi yüzeyin değişmesi durumları veya ev içinden, açık hava patika koşularına geçiş, gerilim kırıkları riskini arttırır. Eğitim ve teknikte hatalar da gerilim kırıklarının bir diğer sebebidir. Düz tabanlık veya bunyon gibi bazı durumlarda, ayağınızın mekanizması değişebilir ve gerilim kırıklarının gelişmesi daha muhtemeldir. 

"Yetersizlik" gerilim kırıkları, kemiğin kendisinin zayıf olduğu zaman ortaya çıkar. Osteoporoz gibi koşullar,kemik cisminin dansitesini (yoğunluğunu) ve kalitesini azaltır, böylece kırık riski artar. Menstrüel periyotları düzensiz olan kadın atletlerde veya menstrüel periyotların hiç olmaması da, kemik yoğunluğunu azaltır ve gerilim kırıkları riskini artırır. 

Belirtiler ve Semptomlar

• Yavaş yavaş gelişen, vücuda ağırlık yükleyen aktivitelerde, artan ve istirahatla azalan ağrı,
• Ayağın tepesinde veya ayak bileğinin dış tarafında şişlik,
• Kırığın olduğu bölgede dokunmakla hassasiyet,
• Olası berelenme (morluk=ekimoz).

Bir Gerilim Kırığının Teşhisi

Eğer ayağınızda bir gerilim kırığından şüphe ediyorsanız, aktiviteyi durdurun ve ayağınızı dinlendirin. Ağrıya aldırmamak, ciddi sonuçlar doğurabilir ve kemik bütün olarak kırılmış olabilir. Buz paketi uygulayın ve ayağınızı kalbinizin üzerindeki bir seviyeye yükseltin. Doktoru görünceye kadar ayağınızın üzerine ağırlık vermeyin (ayağınızın üzerine basmayın). 

Gerilim kırıklarını, kırık gerçekten iyileşmeye başlayıncaya kadar, röntgende görmek zordur. Ortopedistiniz, röntgenden daha hassas olan ve gerilim kırıklarını erken ortaya çıkaran, bir kemik taraması isteyebilir. 

Gerilim Kırıklarının Tedavisi

Tedavi, gerilim kırığının yerleşimine bağlıdır. Gerilim kırıklarının bir çoğu, eğer aktivite seviyenizi düşürür ve koruyucu ayakkabı giyerseniz iki ile dört haftada iyileşir. Ortopedistiniz, sert tabanlı ayakkabı, tahta tabanlı sandalet veya çıkartılabilen, kısa bacak ayak destek cihazı tavsiye edebilir. Atletler, yaptıkları spor tipini, ayaklarına ve bacaklarına daha az stres yükleyen spor tipine çevirmelidirler.Yüzme ve bisiklete binme alternatif aktivitelerdir. 

Beşinci metatars kemiğinde (ayağın dış tarafındaki) veya naviküler veya talus kemiğindeki gerilim kırıklarının iyileşmesi, iyileşmesi daha uzun sürer. Belki altı veya sekiz haftadan daha da uzun zaman alabilir. Bazı vakalarda ameliyata ihtiyacınız olabilir, bu durumda ortopedistiniz, kemiğin düzgün iyileşmesi için, kemiğin içine bir vida koyabilir. 

Gerilim Kırıklarını Önleme

Düzgün iyileşmeyen gerilim kırıklarında, kemiğin tam kırıkları ve kronik problemler gelişebilir. Bu kırıkları önlemek ilk sırada yer alır. Bunun için yapabilecekleriniz şunlardır:

• Sağlıklı bir diyet uygulayın. Kemiklerinizi kuvvetlendirecek, kalsiyumdan zengin gıdalar alın.
• Spor yaparken doğru ve düzgün bir ekipman (donatım) kullanın. Eski ve aşınmış, koşu ayakkabıları giymeyin.
• Aktivitelerinizi değiştirin. Örneğin, jogging yerine yüzme veya bisiklete binmeyi seçin.
• Yeni spor aktivitenizi yavaş yavaş arttırın. Derece derece arttırma zamanı, hızı ve mesafesi için en iyisi; haftada % 10 artıştır.
• Ağrı ve şişlik yeniden oluşursa, aktiviteyi durdurun. Birkaç gün dinlenin. Eğer ağrı devam ederse ortopedistinizi görün.