Bunyon cerrahisi, konservatif tedavi yöntemleri fayda sağlamadığı durumlarda uygulanmaktadır. Bunyonların çoğu cerrahi olmaksızın tedavi edilebilirler. Ancak cerrahi dışındaki tedaviler yeterli olmadığında; cerrahi, herhangi bir ayak deformitesini düzeltebilmesiyle ağrınızı hafifletebilir(yok edebilir) ve normal aktivitenizin yeniden başlamasına yardım edebilir. Bir ortopedi cerrahı eğer cerrahi sizin için en iyi seçenekse karar vermenize yardım edebilir. Bunyonların tedavisini henüz araştırmaya başladıysanız veya daha önceden ortopedi cerrahıyla ameliyat olmaya karar verdiyseniz her iki durumda da bu yazı bu önemli prosedürü daha fazla anlamanıza yardım edecektir. 

Bunyon Nedir?

Bunyon bir ayak deformitesi olan Hallux Valgusdan dolayı gelişebilen bir problemdir. Bunyon, ayak baş parmağındaki küresel kitlenin bursa mukozasının şişmesidir. Hallux Valgus Latincedir ve ayak baş parmağının(hallux) dışa doğru(valgus) doğru dönmesi anlamına gelir. Ayak baş parmağına bağlanan kemik, birinci metatars ayağın iç kenarı üzerinde belirgin hale gelir. Bu şişlik bunyondur ve içini kemik ve yumuşak doku doldurur. 

Bunyonlara Ne Sebep Olur?

Diğer sebeplerden büyük bir farkla bunyonların en çok rastlanan sebebi ayağa uygun olmayan , ayak baş parmağını doğal olmayan bir pozisyonda sıkan özellikle dar, sivri burunlu ayakkabıların uzun süre giyilmesidir. Bunun yanı sıra bunyonlar artrit ve polio da bunyonlara sebep olabilirler. Bunyon formasyonunda genetik sıklıkla bir rol oynar. Fakat bütün bu nedenler bunyonların sadece ufak bir yüzdesini kapsar. Amerikan Ortopedik Ayak Ve Ayak Bileği Derneğinin (American Orthopedic Foot ve Ankle Society) bir çalışmasında Birleşik Devletler'de kadınların % 88 inin çok küçük ayakkabı giydikleri ve % 55 inde de bunyon olduğu tespit edilmiştir.Şaşırtıcı olmayarak bunyonlar kadınlarda erkeklere oranla dokuz misli daha fazladır. 

Bunyonlar Önlenebilir mi?

Bunyonlar ilerlemelerine izin verilirse sıklıkla ağrılı hale gelirler. Fakat bütün bunyonlar ilerlemezler [progresif değildirler]. Pek çok bunyon problemleri ameliyatsız idare edilebilirler. Genelde ağrısız bunyonların cerrahi düzeltmeye gereksinimleri olmaz.Bu sebepten dolayı ortopedi cerrahları ağrı oluşturmayan ; doğru bir koruyucu bakım ile hiçbir zaman sorun yaratmayan bunyonlar için "KORUYUCU Cerrahi"yi önermezler.Vakaların geniş bir çoğunluğunda bunyon ağrısı, eskiden giyilen ayakkabıları; ayak baş parmağına baskı yapmayan gereği gibi uygun ayakkabılara değişimi ile başarılı bir şekilde idare edilebilir. Ortopedi cerrahınız size uygun gelen doğru ayakkabılar ve sizin için en iyi ayakkabı tipleri hakkında size pek çok bilgi verebilir. 

Uygun ayakkabıda şu genel noktaları takip edin:

• Ayakkabının içinde ayakkabının büyüklüğünün belirtildiği numaraya göre ayakkabı seçmeyin.
• Ayakkabı büyüklükleri ayakkabı marka ve stillerine göre çeşitlilik gösterirler. Ayakkabının ayağınıza uymasına göre karar verin.
• Mümkün olduğu kadar ayağınızın biçimine en yakın uygunluktaki bir ayakkabı seçin.
• Ayaklarınızın büyüklüğünü düzenli olarak ölçtürün. Yaşınız ilerledikçe ayaklarınızın büyüklüğü değişir.
• Her iki ayağınızı ölçtürün. Pek çok kişinin bir ayağı diğerinden büyüktür. Ayakkabıyı daha büyük olan ayağınızda prova edin.
• Ayakkabı provasını günün sonunda ayaklarınızın en büyük olduğu zaman yapın.
• Prova süresince ayakta durun ve her iki ayakkabının sonunda en uzun ayak parmağınız için yeterli mesafenin (3/8-1/2 inç) mevcut olduğunu kontrol edin.
• Ayak taraklarınızın ayakkabının en geniş kısmına (ball pocket=tarak kesesi) iyi uyduğundan emin olun.
• Sıkı olduğunu hissettiren, gerilerek ayağınıza uyacağınızı umduğunuz ayakkabıları satın almayın.
• Topuğunuz ayakkabı içinde rahat bir şekilde minumum bir kayganlıkla sığmalı.

Ayakkabıların ayağınıza oturduğundan ve ayağınıza uygun olduğundan emin olmak için ayakkabılarınızla yürüyün. (Modaya uygun ayakkabılar da rahat olabilir.)
Bazı ayakkabılar ayak parmaklarınızın üzerine basınç yapan sahaların uzatılmasıyla modifiye edilebilirler. Başparmağın repozisyonunda kullanılan ateller ve ortotikler (ayaklarınıza göre biçimlendirilmiş özel ayakkabı tabanlıkları) de ağrınızı hafifletebilir. Artritlerin neden olduğu bunyonlar için ağrı ve şişliği azaltmada ilaç tedavisi tavsiye edilebilir. 

Bunyon Cerrahisi Size Uygun mu?

Eğer cerrahi olmayan tedavi başarılı olmazsa, cerrahi yöntemi düşünmek isteyebilirsiniz. Pek çok çalışma bunyon cerrahisine giden hastaların % 85-% 90'nında sonuçların tatmin edici olduğunu bulmuştur.

Bunyon cerrahisinden istifade edebilmeniz için gereken sebepler genellikle aşağıdakileri içerir:

• Uygun ayakkabılar ve yürüyüşü içeren günlük aktivitelerinizi kısıtlayan ciddi ayak ağrısı. Anlamlı bir ağrı olmaksızın birkaç bloktan daha fazla yürümek (atletik ayakkabılarla bile) size zor gelebilir.
• İstirahat ve ilaçlarla düzelmeyen kronik baş parmak inflamasyonu ve şişmesi
• Baş parmağın küçük parmaklara doğru sürüklenmesiyle oluşan baş parmak deformitesi.
• Baş parmağınızı bükme ve düzeltmede sertlik- yetersizlik.
• Ağrının hafiflemesinde nonsteroid ve antiinflamatuar ilaçlardan başarısızlık elde etmek. Bu ilaçların ağrıyı kontroldeki etkileri kişiden kişiye farklılık gösterir.
• Ayakkabılarda değişiklik yapmaya ve antiinflamatuar tedavi gibi diğer tedavilere rağmen yeteri kadar düzelmede başarısızlık.

Bunyon cerrahisini incelerken; sözde "basit" veya "minimal" cerrahiler diye adlandırılan cerrahi prosedürlerin, sıklıkla yetersiz "ani saptamalar" la iyi olmaktan ziyade daha fazla zararlarının dokunabileceğinin farkında olun.Cerrahinin size mükemmel bir ayak sunacağına dair gerçekçi olmayan iddialardan sakının . Cerrahinin amacı mümkün olduğu kadar ağrıyı azaltmak, ve deformiteyi mümkün olduğu kadar gerçekçi olasılıkla düzeltmektir. Kozmetik olarak anlaşılmamalıdır. 

Bunyon Cerrahi Tipleri

Ortopedik cerrahlar bunyonları tedavi etmek için pek çok farklı cerrahi yöntemler uygularlar. 

Baş Parmak Etrafındaki Tendon ve Ligamentlerin Tamiri

Bu dokuların(tendon ve ligamentlerin), bir tarafta çok sıkı diğer tarafta ise çok gevşek olmalarıyla bir dengesizlik yaratarak baş parmağın diğerlerine doğru çekilmesine neden olur. Osteotomi ile kombine olan bu yöntemde gevşek dokuların kısaltılması sıkı olanların da uzatılması şeklindedir. 

Artrodez

Tahrip olmuş eklem yüzeylerini kaldırmayı takiben iyileşinceye kadar yüzeylerin tutması için vida, tel veya plak koyulması. Ciddi bunyonları, ciddi artritleri olanlarda ve diğer yöntemlerin başarılı olmadığı hastalarda kullanılır. 

Ekzostektomi

Ayak parmağı eklemi üzerindeki yumruyu kaldırmak; baş parmağın sürüklenmesinin olmadığı durumlarda sadece kemiğin büyütülmesi için kullanılır. Bu yöntem çok ender kullanılır. Çünkü nadiren bunyonun sebebini ortadan kaldırır. 

Artroplasti Rezeksiyonu

Eklemin tahrip olmuş bölümünün kaldırılması, temel olarak daha önce bunyon cerrahisi geçirmiş yaşlı hastalar için veya ciddi artriti olanlarda kullanılır. Bu yöntem bükülebilen(esnek) bir skar eklemi oluşturur. 

Osteotomi

Cerrahi olarak kesme ve eklemin yeniden düzene sokulması işlemidir.Ortopedi cerrahınız sizin koşullarınıza en iyi uyan yöntemi seçecektir. 

Ortopedik Değerlendirme

Bunyon cerrahisi ile ilgili durumunuz söz konusuysa aile doktorunuz değerlendirme için sizi bir ortopedik cerraha gönderecektir. 

Ortopedik değerlendirme üç komponent ihtiva eder.

• Tıbbi hikaye: Ortopedi cerrahınız sizin genel sağlığınız hakkında bilgisini arttırır ve size ağrınızın ne kadar sürdüğünü ve ayağınızı acıtmayacak ayakkabıyı bulabilme gücünüzü soracaktır. Sizin cerrahi sonucunuzu etkileyebilecek diğer koşulları da soracaktır. Örneğin diabet ve romatoid artrit enfeksiyon riskini arttırabilir ve düzgün iyileşmenizi engelleyebilir. Dolaşım problemleri postoperatif ağrıyı arttırır ve iyileşmenizi engeller.
• Fizik muayene yanlış dizilmenin derecesi ve yumuşak doku harabiyeti ve çekiç parmak ve nasır gibi diğer ayak deformitelerinin varlığına göre değerlendirilir..
• Rontgen ayak parmak ekleminizdeki deformitenin ve harabiyetin büyüklüğünü belirler.

Ortopedi cerrahınız değerlendirmelerinizin sonuçlarını sizinle bir daha gözden geçirecek ve sizin ağrınızı ve deformitenizi hafifletecek cerrahi metodun en iyisi olup olmadığını sizinle tartışacaktır. Ayakkabı değişimini de içeren cerrahi olmayan seçimler de tartışılacaktır.

Ortopedi cerrahınız ayrıca bu durumda bunyon cerrahisinin potansiyel risklerini açıklayacaktır. 

Bunyon Cerrahisi Hakkında Gerçekçi Beklentiler

Karar vermede bir önemli faktör Bunyon Cerrahisi yapılmasında uygulanacak yöntemin neyi yapıp neyi yapamayacağı konusunun anlaşılmasıdır. Bunyon cerrahisine giden hastalar büyük çoğunlukla cerrahiden sonra ağrının heyecanlandırıcı bir şekilde azalmasıyla birlikte baş parmaklarının hizasında anlamlı bir düzelme ile karşılaşırlar. 

Bunyon Cerrahisi size daha küçük ve dar burunlu ayakkabılar giymenize izin vermeyecektir. Hatta hayatınızın geri kalanında bazı ayakkabı sınırlamalarınız olacaktır. Bu kitapçıkta daima, uygun ayakkabı için tavsiyeler sunulacaktır. 

Bunyon deformitesinin esas sebebinin sıkı giyilen ayakkabılar olduğunu hatırlayın. Eğer o tip ayakkabıları giymeye geri dönerseniz bunyonunuz yeniden ortaya çıkacaktır. 

Cerrahiye Hazırlanma

Eğer bunyon ameliyatına karar verdiyseniz sağlığınızın değerlendirilmesi için ameliyattan önce aile hekiminizle tam bir fiziksel sorgulamaya alınırsınız..Kalp, akciğer veya diğer kronik hastalıklarınız varsa aile hekiminizin ameliyat öncesi bu sorunlarınızı halletmelidir. 

Ameliyattan önce aldığınız ilaçları ortopedi cerrahınıza söyleyin. O size ameliyattan önce hangilerini alıp, hangilerini keseceğinizi söyleyecektir.
Kan örnekleri, elektrokadiografi, akciğer grafisi, idrar örneği ve özel ayak grafisi gibi planladığı yönteme yardımcı olacak testler, ortopedi cerrahı tarafından istenebilir. 

Ameliyatınız

Hemen hemen bütün bunyon ameliyatları esas olarak ayakta tedavi edilen hastalara yapılmıştır. Muhtemelen size en çok ameliyattan bir iki saat önce hastaneye veya cerrahi merkezine gelmeniz söylenecektir. 

Hastaneye giriş yaptıktan sonra Anestezi ekibinin bir üyesi tarafından değerlendirileceksiniz. Pek çok bunyon ameliyatında anestezi ayak bileği ekleminin altından blokaj ile yapılır. Arada sırada, genel veya spinal anestezi de kullanılabilir. Anestezist gerektiğinde diğer ilaçları verebilmek için ve sizi rahat ettirmek için ameliyatın başından sonuna kadar sizinle kalacaktır.
Ameliyat bir saat kadar sürer. Ardından iyileşme odasına götürüleceksiniz. Bir veya iki saat sonra da eve gitmek için hazır olacaksınız. 

Ameliyattan Sonra Olası Komplikasyonlar

Bunyon ameliyatından sonra % 10 dan daha az hastada komplikasyon yaşanır. Olası komplikasyonlar enfeksiyon, bunyonun tekrarlaması, sinir harabiyeti ve devam eden ağrıdır. 

Eğer komplikasyon oluşursa bu komplikasyonlar tedavi edilebilirler, fakat sizin iyileşme sürecinizi etkileyebilirler. Ortopedi cerrahınız bu komplikasyonların tedavisindeki çeşitli seçenekleri açıklayacaktır. 

Evdeki İyileşmeniz

Ameliyatın başarısının büyük bir kısmı sizin, evde, ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta süresince, ortopedi cerrahının talimatlarını ne kadar iyi takip ettiğinize bağlı olacaktır. Ayağınızın düzgün iyileşmesinden emin olmak için, ilerdeki birkaç ay süresince düzenli olarak cerrahınızı göreceksiniz. 

Ayak Giyiminin Bakımı

Hastaneden ayak baş parmağınızı düzeltilmiş pozisyonda tutan bandajlarla taburcu edileceksiniz. Aynı zamanda özel bir ameliyat sonrası ayakkabısı giyeceksiniz veya ayağınızı korumak için ayağınız alçıya alınacaktır. Dikişleriniz ameliyattan yaklaşık iki hafta sonra alınacak, fakat ayağınız sargı veya bir bağ (brace) ile devam ettirilen desteklemeyi gerektirecektir Düzgün bir iyileşmenin garantiye alınması için önemli olan; uygulanan desteğinizin kuru tutulması ve iyi kullanılmasıdır. Düzgün iyileşmenin engellenmesi bunyonun nüksetmesine neden olabilecektir. Duş alırken ayağınızın üzerine plastik bir torba yerleştirmeyi unutmayın. 

Beden Duruşunun Önemi

Ortopedi cerrahınız size ameliyattan sonra ilk birkaç hafta için yürüteç, baston veya koltuk değnekleri tavsiye edebilir. İyileşen yaranın bulunduğu ayağınıza yavaş yavaş ağırlık verebilirsiniz. Bununla birlikte ameliyatı takip eden ilk birkaç hafta süresince sadece kısa mesafeler yürümelisiniz. Muhtemelen yaklaşık bir hafta içersinde yeniden gezebileceksiniz. 

Şişlik ve Ayakkabı Giyme

Ameliyattan birkaç gün sonra ayaklarınızı mümkün olduğunca fazla yüksekte tutun ve ağrı ve şişliği azaltmak için; ortopedi cerrahınızın salık verdiği gibi buz uygulayın. Altı ay kadar ayağınızda bazı şişmeler olacaktır. Sargılarınız çıkarıldıktan sonra ilk bir kaç ay için, ameliyat yeri tamamıyla iyileşinceye kadar, sadece atletik ayakkabılar veya yumuşak Oxford tipi deri ayakkabılar giyin. Yüksek topuklu moda ayakkabıları altı ay sonrasına kadar giymeyin. Ayakkabılarınızı seçerken, bu kitapçıkta daha önce sunulan ayakkabı tiplerini takip edin. Bu bunyonunuzun nüksetmesini önleyecektir. 

Ayağınızı Güçlendiren Egzersizler

Bazı egzersizler veya fizik tedavi, ameliyattan sonra ayağınızın gücünün ve hareket deviniminin eski haline geri gelmesi için tavsiye edilebilir. Cerrahınız ayak bileğinizi güçlendiren cerrahi bir bant kullanarak ve ayak parmaklarınızdaki hareketin eski hale gelmesi için bazı bilyeler salık verebilir. Bu egzersizlere, daima yavaşça başlayın ve cerrahınızla fizyoterapistin talimat verdiği bilgileri tekrarlayarak uygulayın. 

İlaç Tedavisi

Ortopedi cerrahınız ameliyatınızdan sonra bir müddet enfeksiyonu önlemek için antibiyotik verebilir. Ağrı tedavisi ameliyatın neden olduğu ağrıyı azaltmak için epeyce bir süre uygulanır. 

Ameliyattan Sonra Kaçınılacak Sorunlar

Yaygın olmasa da bunyon ameliyatından sonra komplikasyonlar oluşabilir. Aşağıdakiler oluşunca ortopedistinizle temas kurun:

• Sargılarınız gevşerse, çıkarsa ya da nemlenirse
• Sargılarınız kan veya akıntı ile nemlenirse
• Ameliyat sonrası kullanılan ilaçların yan etkisi

Bunun yanı sıra enfeksiyonu işaret eden aşağıdaki belirtileri gözlemlediyseniz acil olarak ortopedistinizi arayın:

• Ateş
• Titreme
• Sargılarınız etrafında inatçı kızarıklık ve sıcaklık
• Gittikçe artan inatçı bir ağrı
• Tedavi edilen ayağın üst kısmındaki baldırda, anlamlı şişlik

Ortopedi cerrahınız teşhis ve kemikleri, eklemleri, ligamentleri, tendonları, kas ve sinirleri içeren kas iskelet sisteminin cerrahi olan ve olmayan tedavileri konusunda yoğun eğitim almış bir tıp doktorudur 

Ayak Etkinlikleri ve Egzersiz Rehberi

Muntazam egzersiz ve derece derece her günkü aktivitelere geri dönüş, tam iyileşmenizde çok önemlidir.Ortopedi cerrahınız ve fizyoterapist, postoperatif sargılarınızı çıkarttığınız zaman, yaklaşık olarak günde iki veya üç kez 20-30 dakika egzersiz yapmanızı salık tavsiye edebilirler. Bu rehber, sizin ortopedi cerrahınız ve fizyoterapist tarafından denetlenen egzersiz/aktivite programınızı daha iyi anlamanıza yardım edebilir. 

Erken Postoperatif Egzersizler

Yürüme postoperatif ayakkabıyla düzgün yürümek önemlidir. Başlangıçta yürüteç veya koltuk değnekleri ile yürümelisiniz. Cerrahınız veya fizyoterapist ayağınıza ne kadar ağırlık vereceğinizi söyleyeceklerdir. Koltuk değnekleriniz veya yürütecinizle ağırlığınızı dengeleyerek rahat bir şekilde dik olarak ayakta durun. Kısa bir mesafe koltuk değneklerinizi veya yürütecinizi ilerletin; sonra ameliyatlı ayağınızı ileriye doğru atın, ilk olarak ayağınızın topuğunu yere değdirin. İleriye doğru hareket ettiğinizde ağırlığınızın çoğu topuğunuzda kalabilecektir. Daha sonra ayağınızın tümünü ne zaman yere koyacağınızı ve koltuk değnekleri ya da yürütece ne kadar zaman sonra ihtiyacınızın kalmayacağı konusunda bilgilendirileceksiniz.
Bilek pompası Baldır ve incik kaslarınızı ritmik olarak kasarak ayağınızı yukarı ve aşağı hareket ettirin. Bu egzersizi iyileşme odasında periyodik olarak saatte 2-3 kez 2-3 dakika süreyle yapın. 

İlerlemiş Egzersizler

Havlu Kıvırmak Yere küçük bir havlu koyun ve sadece parmaklarınızı kullanarak havluyu kendinize doğru kıvırın. Havlunun sonuna bir ağırlık koyarak direnci arttırabilirsiniz. Gevşeyin ve bu egzersizi 5 kez tekrarlayın. 
Parmak Kaldırmak, Parmak Kıvırmak Her iki pozisyonda 5 saniye tutun ve 10 kez tekrarlayın.
Baş Parmak Çekişleri Her iki ayak parmağınıza lastik bant geçirin ve lastiği çekerek iki baş parmağınızı birbirinden uzaklaştırın. 5 Saniye tutun ve 10 kez tekrarlayın. 
Parmak Çekişleri Bütün parmaklarınızın etrafına kalın bir lastik bant geçirin ve parmaklarınızı ayırın. 5 Saniye kalın ve 10 kez tekrarlayın. 
Parmak Sıkıştırma Parmaklarınızın arasına küçük mantarlar yerleştirin ve 5 saniye sıkıştırın. 10 Kez tekrarlayın. 
Bilye Toplama Yere 20 tane bilye koyun Ayağınızla her seferinde bir bilye alın ve bir kaseye koyun. 20 Bilye ile tekrar edin. 

Aktivite

Ameliyattan sonra yavaş yavaş kısa mesafelerde yürümeye başlayın ve her gün günlük aktivitelerinizi yapın. Bu erken aktivite, iyileşmenize yardım eder ve hareketliliğinizi yeniden kazandırır.
Yürüme: İlk kez atletik ayakkabıları giyebildiğinizde egzersiz için yürümeye başlayabilirsiniz. Ortopedistiniz ve fizyoterapistiniz bunun zamanını. Belirleyip size bildireceklerdir.
Koşma: İlk kez ağrı olmadan yürüyebildiğinizde en çok baş parmağınızın hareketi yerine gelir. Cerrahınız ve fizyoterapistiniz bunun zamanını bildirecektir.
Diğer Sporlar: İlk kez ağrı olmadan koştuğunuzda pek çok hasta gibi siz de yarışma sporlarına geri dönebilirsiniz. Bunlar takım sporlarını, aerobikler ve step-tırmanmayı içerir.
Egzersiz veya Aktiviteden (hareket) sonra şişme ve ağrı: Hareket veya egzersizden sonra ayağınızda orta derecede ağrı veya şişme olabilir. Ayaklarınızı yükseğe kaldırın ve havluya sarılmış buz uygulayın. Egzersiz ve aktivite sürekli olarak gücünüzü ve hareketliliğinizi ilerletecektir. Her hangi bir sorunuz varsa cerrahınızla veya fizyoterapistinizle temas kurun.