Ön çapraz bağ rahatsızlığı sık olarak karşılaşılan bir rahatsızlık olmasına rağmen tedavi başarısı oldukça yüksektir. Tedavi sürecinin bir diğer noktası ise yaralanma ve tedavi sonrasın yapılan rehabilitasyon işlemidir. Burada önemli olan nokta ise bu rehabilitasyon işlemine bakmadan önce ön çapraz bağın nerede olduğu ve ne şekilde bir tedavi süreci olduğunu bilmektir. Şayet bunun bilinmesi durumunda rehabilitasyon süreci daha net ve daha rahat bir şekilde anlaşılacaktır.

Ön Çapraz Bağ Nedir?

Ön çapraz bağlar olarak bilinen yapı diz eklemi arasında bulunmaktadır. Diz bağları dört adettir. Bunlar ise şu şekilde ifade edilebilirler ön çapraz bağ ve arka çapraz bağlar ile yan bağlardan oluşmaktadır. Ön çapraz bağlar ise diz eklemin femur yani kalça kemiği ve tibia bacak kemiğini birbirine bağlayan yapılardan bir tanesidir. Dizlerin normal olarak bir işlev görmesi adına önemli olan bu bağ dokusu tibia olarak adlandırılan kemiğin öne doğru kayarak ve femur altında dönerek diz yapılarında hasar oluşturmasını engellemektedir. Genel olarak spor sırasında ve gündelik hayatta da meydana gelen ön çapraz bağ yaralanmasında kişi dört hafta gibi bir süre zarfın günlük sakin bir hayata dönüş yapabilmektedir. Ancak ön çapraz bağ yaralanmaların sonucunda bu olayı takip süreçte iç menisküs ve dış menisküs yaralanmaları, kıkırdak hasarları-kireçlenmeler takip etmektedir. Aynı zamanda bu süre zarfında yeni travmalarla ek bağ yaralanmaları da görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre ise Amerika Birleşik Devletlerin de bir yıl için de yaklaşık olarak iki yüz bin civarında ön çapraz bağ yaralanması olayı görülmektedir. Ülkemiz de ise sağlıklı bir veri bulunmamasına rağmen genel olarak yılda ortalama üç bin civarında ameliyat edilen ön çapraz bağ yaralanması olayı görülmektedir.

Ön Çapraz Bağlarda Yaralanma

Bu yaralanmalar ise genel olarak ayak sabit iken yapılan ani dizi döndüren hareketler ile olmaktadır. Sıklıkla genel olarak kişinin kendi yaptığı hareketler sonucunda meydana gelmekte olan bir hastalıktır. Daha nadir durumlar da ise dize gelen ani darbeler trafik kazaları veya yüksekten düşme ile birlikte endüstriyel olarak yaşanan kazalar sonucunda da meydana gelebilmektedir. Bu gibi durumlarda ise ön çapraz bağ yaralanmalarına yan bağ yaralanması veya menisküs yırtığı da eklenebilmektedir.

Bu yaralanma esnasında belli başlı bazı belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki ise olay anın da dizde ani bir kopma hissi olmasıdır. Bu kopma hissi ile birlikte kişi şiddetli bir ağrıya maruz kalmaktadır. Bazı durumlarda ise kişi bağın kopma sesini duyabilmektedir. Bunun sonucunda ise kişi ani olarak kendini yere bırakmaktadır. Bağın kopması veya yaralanması sonucunda diz eklemi için de oluşan kanamaya bağlı olarak ani bir şişlik meydana gelmektedir. Ağrı ve şişliğe bağlı olarak kişi ayağının üstüne basamaz ve topallamaya başlar. Fakat bilinmesi gereken ise bu rahatsızlığa birkaç haftaya veya birkaç gün içinde müdahale edilmez ise diz eklemin şişlik ve ağrı azalmaktadır. Fakat buna bağlı olarak kişi yanılgıya uğramaktadır. Kişi merdiven inip çıkarken aynı zaman da boşluk hissedilmektedir. Burada dizin ani bir şekilde boşaldığı hissi verilmektedir. Ani olarak yapılan dönüşler de ve ani olarak yapılan hareketlerde ise yine bir boşluk hissi oluşmaktadır. Bu durumda kişi yüzme ve bisiklete binmede herhangi bir sorun yaşamaz iken futbol ve basketbol gibi yüksek tempo gerektiren sporlar yapılmamalıdır. Bu gibi sporlara devam ederse de yaralanmalar daha hızlı bir şekilde artış gösterebilmekte ve buna bağlı olarak kişinin diz ekleminde kireçlenmeler meydana gelebilir. Çapraz bağlarda uygulana rehabilitasyona bakılacak olursa bu rehabilitasyon iki kısma ayrılmaktadır. Bunlar ise preoperatif rehabilitasyon ve postoperatif olmak üzere iki kısımdır. Preoperatif rehabilitasyon olarak bilinen ameliyat öncesi rehabilitasyon sürecinde amaç genel olarak hareket açısını tekrar geri kazanmaktır. Kuadriceps gücünde ise yüzde yirmi veya daha fazla bir düzeyde açık olmaması ve buna bağlı olarak Hamsting gücüne de dikkat edilmektedir. Operasyon öncesinde yine koltuk değnekleri ile yürüme öğretilmesi ve buna dair eğitimler verilmektedir.

Bir diğer rehabilitasyon süreci ise postoperatif rehabilitasyon süreci olmaktadır. Buna bakıldığında ise cerrahi hekim ve fizyoterapist hekim arasında önemli bir bağ kurulması gerekmektedir. Cerrahi operasyon da uygulanan teknikler ve burada yapılan operasyondan da cerrahi hekim sorumlu olsa da ameliyat sonrasında yapılacak olan rehabilitasyondan ise fizyoterapist hekim sorumlu olmaktadır. Operasyon sonrası yapılan rehabilitasyon sürecinde ise güncel olarak literatür de greftin yeniden şekillenme süreci zamana dayalı olarak planlanmaktadır. Burada bu zamanda dayalı süreç üç ana bölümden oluşmaktadır. Burada hastalar bir önceki aşamayı başarılı bir şekilde tamamlar ise bir diğer aşamaya geçmektedir. Bu başarı ise yine objektif olarak yapılan testler sonucunda kanıtlanmalıdır. Yine yapılan araştırmalara göre bu rehabilitasyon sürecinin kişiden kişiye değişmek kaydı ile en az 2 en fazla 6 ay arasında bir sürede olması gerektiğidir. Burada yapılan rehabilitasyonun ana amacı ise yüksek yoğunluklu olan spor hayatına veya aşırı ağır tempolu olan iş hayatına tekrar geri dönülmesi amacı ile yapılmaktadır. Rehabilitasyon sürecinde tamamı ile diz hareketlerini geri kazandırmak adına sportif olarak yapılan hareketler örneğin basamak inip çıkma gibi olan hareketler aşamalı olmak kaydı ile yaptırılmaktadır. Yine yukarıda belirttiğimiz gibi aşamalı olarak yapılması ise hastanın rehabilitasyondan yüksek bir oranda fayda görmesini sağlamaktır.