Omuz anatomik olarak çok geniş hareket açıklığı, zayıf eklem teması, bu zayıf teması desteklemek ve hareket açıklığını sağlamak için yer alan kıkırdak ve tendon destekleriyle vucudun en karmaşık eklemidir. Bu eklem ileri yüklenmelere maruz kalır.

Sporcularda 40 yaş üzerinde ve ileri yaşlarda omuz ağrısı nedenlerinin en önemli nedenlerinden biri rotator cuff yırtıklarıdır. Rotator cuff, humerus (üst kol kemiği) kemiğinin üst ucundaki omuz eklemini yapan baş kısmını çepeçevre saran adele-tendon bir yapıdır. Omuz eklemini yerinde tutar ve omuzun içe-dışa dönüş hareketlerini yaptırır.

Rotator manşet yırtığı gençlerde ve sporcularda ani bir harekette oluşan yaralanma ile oluşabileceği gibi, zaman içinde tekrarlayıcı kolun baş seviyesinin üzerindeki hareketlerde zamanla gelişebilir. Tedavi edilmeyen omuz sıkışma sendromunun da kaçınılmaz sonucudur.

Rotator Manşet Yırtığı Belirti ve Bulguları

• Başüstü hareketlerde daha fazla olmak üzere tekrarlayıcı, devamlı omuz ağrısı
• Gece ağrısı. Bu ağrı ağrıyan taraf üzerine yatmayı engeller.
• Adele güçsüzlüğü. Özellikle kolu kaldırmaya çalışırken hissedilir.
• Omuz hareketleri sırasında tıkırtılar , klik sesleri gelmesi.
• Omuz hareketlerinde kısıtlılık.
• Genellikle hastanın ağırlıklı kullandığı kolunda olur.
• Hastalar rahatsızlığın başlamasına neden olduğunu düşündükleri bir olay tanımlarlar.

Rotator Manşet Yırtığı Risk Faktörleri

• Tekrarlayıcı başüzeri hareketler. Fırlatma sporları, tavan boyama gibi
• Yaşlanmaya bağlı dejenerasyon.
• Rotator maşetin bulunduğu aralıkta daralma. (omuz anatomisine bakınız)
• Rotator manşetin akromion denilen (omuz anatomisine bakınız) çıkıntının altındaki yüzey tarafından zedelenmesi

Rotator Manşet Yırtığı Tespiti

Yukarıdaki bulgulardan herhangi biri mevcutsa zaman geçirmeden doktora başvurun. Şikayetleriniz, hastalığın gelişme öyküsü ve dikkatli bir muayene ile önemli ölçüde fikir sahibi olunabilir. Röntgen incelemesi kemik kaynaklı bulguların tesbitinde yararlıdır. Ancak rotator manşetin direkt izlenebildiği MR genellikle kesin tanı ve tedavinin planlanması için gereklidir.

Rotator manşet yırtıkları parsiyel (tam olmayan) veya tam yırtık biçiminde olabilir. Tendonun bütün kalınlığınca olmayan parsiyel yırtıklar cerrahi olmayan tedaviye iyi yanıt verirler. Cerrahi olamayan tedaviye yanıt vermeyen parsiyel yırtıklar ve tam yırtıklarda cerrahi tedavi gerekir.

Rotator Kılıf Yırtıkları Tedavi Edilmezse Ne Olur

Rotator kılıfın tam kat ve büyük yırtıklarının meydana getirdiği omuzda kuvvetsizliği ve ağrısı devam edecektir. 2 yılı aşkın ihmal edilmesi sonrası rotator kılıf adaleleri felç olmuşçasına kas özelliklerini yitirir ve kas hücrelerinin yerini yağ tabakası alır ki buna yağlı dejenerasyon denir. Yağlı dejenerasyon gelişmiş kaslar bir daha asla normal işlevlerine dönemezler. 2 yılı geçmiş rotator kılıf yırtıklarında cerrahi tedavi öncesi MR ile bu durum saptandığında hasta bu konuda uyarılmalıdır.

Rotator kılıfın omuzun sabitliği açısından öneminden bahsedilmişti. Uzun yıllar geniş kılıf yırtıkları omuz ekleminde yukarı doğru bir çıkığa neden olur. Omuz başının yukarıda çatıya dayanması (rotator kılıf artropatisi) tedavisi çok güç bir ağrıya neden olur. Bu durumda ters omuz protezleri, rotator kılıf yaması vb gibi zor tedavi süreçleri gerekir.

Bu nedenlerle rotator kılıf yırtıkları ihmal edilmemelidir.

Rotator Manşet Yırtığı Tedavi Seçenekleri

Doktorunuz yırtık tam değilse (parsiyel yırtık) aşağıdaki cerrahi olmayan tedavi seçeneklerini önerebilir;

• Dinlenme yırtık tam değil ve aşırı kullanma nedeniyle gelişmişse yardımcı olabilir.
• İlaç ( ağrı ve ödem giderici ilaçlar) ağrının kontrolünde yardımcıdır.
• Kuvvetlendirme ve germe ekzersizleri fizyoterapinin ana parçalarından biridir ve yapılması önerilir.
• Kortikosteroid enjeksiyonu ağrının giderilmesinde yardımcıdır. Fakat çok sık tekarlanması tendonu zayıflatıp tam yırtığa neden olabilir.

Yukarıdaki yöntemlere cevap alınamayan parsiyel yırtıklar veya tam yırtıklar için çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri vardır. Aşağıda tanımlanan yöntemler modern omuz cerrahisi teknikleridir. Burada hangi tekniğin seçileceğine rotator manşetteki yaralanmanın büyüklüğü, yeri, nedenine bağlı olarak karar verilir. Artroskobik müdahale sırasında omuzdaki tesbit edilen diğer patolojilerinde düzeltilmesi şansı vardır.

• Artroskopi yaklaşık 1 cm lik kesilerden omuz eklemi ve çevre dokulara ait görüntülerin bir kamera aracılığıyla monitöre aktarılması ve yine mini aletlerle görüntü kullanılarak hastalığın ameliyatının yapılması prensibine dayanır. Omuzda kemik çıkıntılarının kaldırılması adele ve tendondaki neredeyse yırtıkların tamamında tek başına yeterli olabilir.
• Mini-açık tamir artroskobi ile birlikte kullanılarak bir kaç santimetrelik küçük kesilerden rotator kılıf artroskopik tamiri konusunda deneyim kazanılmadığı durumlarda tam yırtıkların tedavisine olanak verir. Sonuçları tam artroskopik tedaviye yakındır.
• Açık tamir yaralanmanın çok ciddi olduğu vakalarda uygulanır. Burada doku transferi, tendon grefti uygulamaları yapılabilir. Artroskopi konusunda yeterince deneyimli olmayan ortopedistler de uygulayabilir.

Rehabilitasyon (Fizyoterapi)

Tüm omuz hastalıklarında olduğu gibi rotator manşet yaralanmaları ardından normal fonksiyonlara dönüş zaman alır. Cerrahi tedaviler sonrası bu zaman 6 ay civarındadır. Temel prensip eklem hareketlerini arttırıcı ve adele gücünü geliştirici hareketlerin yapılmasıdır. Doktorunuzun vereceği programı uygulamak nihai sonuçta operasyon kalitesi kadar belirleyicidir. İyi ellerde yapılan cerrahi ve iyi bir fizyoterapi programı sonrası % 95-98 civarında tatmin edici sonuçlar alınabilmektedir.